Samarkand - Registan - Tilya Kari -timpaan
In het timpaan herken je de achthoek, de vijfhoek en de zeshoekige ton uit het viervoudig systeem. Maar... wil je het patroon analyseren, dan zie je dat het patroon van onderliggende veelhoeken helemaal niet klopt. Centraal, waar je een achthoek zou verwachten, staat een raam.
Vervolgens creëert men met vormen uit het viervoudig systeem een lijnpatroon dat symmetrisch is t.o.v. een verticale as door het midden van het timpaan, maar slechts gedeeltelijk gegenereerd wordt vanuit onderliggende veelhoeken.
Vergelijk het timpaan van de Tilya Kari met dat van de Shir Dor madrassa (onderaan), dan merk je onmiddellijk de verschillen:
- Onder het raam staan twee, onderling correct geplaatste, zeshoekige tonnen, maar verder naar buiten sluiten deze verschillend op elkaar aan. Waar de middelste zeshoeken raken, overlappen de buitenste en laat men niet de zeshoeken maar de lijnpatronen binnen de zeshoeken raken aan elkaar.
- In het viervoudig systeem omringt men achthoeken met een ring van vijfhoeken. In deze vijfhoeken ontstaat een vijfhoekige lijnfiguur met de tip naar de achthoek. Maar dat is niet wat men hier doet.
rol van geometrische patronen
Men verkiest de eenvoud van een patroon waarin alle vijfhoekige lijnfiguren (rood in de figuren) naar de verticale symmetrieas wijzen, ook al betekent dit dat ze niet meer het resultaat zijn van een lijnpatroon binnen een vijfhoek. Tussen de achthoeken onderaan ontstaat zo een hybride 10-hoekige figuur.
Het illustreert dat de tijd van het zoeken naar patronen met complexe symmetrieën verleden tijd is. Zelfs de regels van een meetkundig eenvoudig systeem als het vierzijdig systeem worden niet meer gevolgd.
Geometrische patronen dienen vooral als dragers van kufisch schrift. De decoratieve ijver richt zich eerder op bloemenpatronen.