Vignola - Sant'Anna dei Palafrenieri
verlengde centraalplan
Tijdens de renaissance van de 15e eeuw was het centraalplan erg populair. In het midden van de 16e eeuw introduceerde Jacopo Barozzi da Vignola (1507-1573) een nieuwe interpretatie door de centrale ruimte te verlengen. Hij en zijn volgelingen waren de eerste om kerken met ovale grondplannen te ontwerpen én te bouwen.
Tijdens de contrareformatie ontstonden talrijke nieuwe religieuze ordes. Net zoals de bouw van abdijen in de middeleeuwen de romaanse stijl een boost gaf en Bourgondië een labo werd voor de religieuze bouwkunst, werd Rome als religieus centrum het labo voor de ontwikkeling van de bouwkunst in de 16e en 17e eeuw.
Eerste realisaties
Voor de Gesukerk in Rome ontwierp Vignola eerst een kerk met ovaal grondplan, maar uiteindelijk werd zijn ontwerp afgewezen en werd de Gesu gerealiseerd als een kerk met rechthoekig langschip en ronde koepel.
Op de grens van het Vaticaan en de stad Rome kon Vignola zijn eerste ovale kerk realiseren, de Sant'Anna dei Palafrenieri voor het 'broederschap van de pauselijke bruidegoms'. De bouw begon in 1572, een jaar voor Vignola's dood en werd afgewerkt door zijn zoon.
Kort daarna ontwierp Francesco Capriani da Volterra (1535–1594), een leerling van Vignola, de tweede ovale kerk in Rome: San Giacomo degli Incurabili.
Sylvie Duvernoy schrijft dat elke kerk verschillend is maar wel telkens een variatie op dezelfde principes.
Je kunt elke ovaal beschrijven door de verhouding van zijn assen en de plaatsing van de middelpunten. Hierbij werden meerdere schema's gebruikt dan de vier die Serlio beschreef.
Zo bouwt Vignola de Sant'Anna dei Palafrenieri op vanuit Pythagorese 3-4-5-driehoeken, terwijl Capriano werkt met gelijkzijdige driehoeken (= Serlio 4).
